Ένθρονη Παναγία «Άνωθεν οι Προφήται»
Η παλαιότερη εικόνα, είναι της ένθρονης Παναγίας, που διαφυλάσσεται εκτός του τέμπλου και επιγράφεται «Η Οδηγήτρια».
Είναι έργο του 1646 όπως φαίνεται από τη χρονολογία που υπάρχει στο κάτω δεξιό μέρος της: «ΕΠΟΙ ΕΤΟΥC ΑΧΜC».
Με βάση αυτή τη χρονολογία οδηγούμαστε στην υπόθεση ότι αυτή η εικόνα είναι το μοναδικό σωζόμενο καλλιτεχνικό έργο από τους ναούς του παλαιότερου χωριού ή ότι έχει μεταφερθεί από αλλού.
Η εικόνα αυτή παρουσιάζει τη Θεοτόκο να κάθεται σε θρόνο με ερεισίνωτο (ράχη) πάνω σε μαξιλάρι κόκκινου χρώματος.
Στα γόνατά της κάθεται ο Υιός της και Κύριος Ιησούς Χριστός ως «παιδίον» συνάμα δε και Θεός, που με το δεξί του χέρι ευλογεί και με το αριστερό του κρατεί κλειστό ειλητάριο με τον Νόμο του.
Με τα χέρια της και τα αδρά της δάκτυλα κρατεί στους ώμους τον Χριστό, προβάλλοντάς τον ταυτόχρονα στους πιστούς ως Σωτήρα τους.
Και τα δύο πρόσωπα είναι σε «κατ΄ ενώπιον» στάση. Η Θεοτόκος ακουμπά τα πόδια της σε ορθογώνιο ξύλινο υποπόδιο.
Στο πρόσωπο της Θεοτόκου αποτυπώνεται όλο της το πνευματικό μεγαλείο. Η σοβαρότητα και η αγιότητα, η γαλήνη και ηρεμία του πνευματικού της κόσμου, φανερώνουν την ιεροπρέπεια του προσώπου της και την εκούσια συμμετοχή της στο σωτήριο έργο του Υιού και Θεού της. Το πρόσωπο του παιδιού Ιησού έχει εκφραστικότητα και δύναμη –φανερώνοντας και την καλλιτεχνική επιδεξιότητα του ζωγράφου – που μέσα από τα όλο ζωντάνια παιδικά του μάτια φανερώνεται η θεότητα, η παντοδυναμία και το αμετάκλητο της απόφασής του να σώσει τον άνθρωπο.
Φέρει σταυρόσχημο φωτοστέφανο με το όνομά Του «Ο ΩΝ».
Η Παναγία είναι ντυμένη με φαιοπράσινο πολύπτυχο χιτώνα και βαθύ κόκκινο μαφόριο, που πέφτει πλούσια πάνω στης, σχηματίζοντας περίτεχνες γραμμικές πτυχές. Εσωτερικά καλύπτει το κεφάλι της φακιόλιο, αφήνοντας να φαίνεται το κάτω μέρος των αυτιών. Στο δεξιό βραχίονα κρέμεται χρυσή κροσσωτή ταινία. Ο Κύριος φέρει κόκκινο πολύπτυχο χιτώνα και ομοιότεχνο ιμάτιο χρώματος σιένας με αρκετές χρυσοκονδυλιές.
Δεξιά και αριστερά της εικόνας και σε όλο το ύψος της εικονίζονται σε μικρογραφία (από τη μέση και πάνω) οι δέκα προφήτες: Μωυσής, Ααρών, Δαυίδ, Σολομών, Ησαΐας, Ιερεμίας, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ, Αβακούμ και Γεδεών, οι οποίοι είναι στραμμένοι προς τη Θεοτόκο και κρατούν ανοικτά ενεπίγραφα ειλητάρια με τις προφητείες τους για την παναγία. Οι τελευταίες δύο μορφές στα κάτω άκρα της εικόνας είναι των μεγάλων υμνογράφων Ιωάννου του Δαμασκηνού και Κοσμά του μελωδού, που κρατούν και αυτοί όμοια ειλητάρια με ύμνους τους προς την Παρθένο.
Στο πάνω μέρος της εικόνας και εκατέρωθεν της κεφαλής της Θεοτόκου εικονίζονται δυο φτερωτοί στηθαίοι άγγελοι, κρατώντας επίσης ενεπίγραφα ειλητάρια με ύμνους προς την Παναγία προς την οποία και προσβλέπουν.
Έτσι η Θεοτόκος παρουσιάζεται ως η Μητέρα του Κυρίου, η Δέσποινα των Αγγέλων, η Κυρία των προφητών, η δόξα και το άσμα των πιστών της υμνογράφων.
Ολόκληρος ο θρόνος της και ειδικά το τοξωτό ερεισίνωτο παρουσιάζει λεπτότατη τέχνη και ομορφιά, τέτοια που αρμόζει στην «…πάντων Δέσποινα και Κυρία της κτίσεως…».
Τα χρώματα της εικόνας είναι ζωηρά χωρίς να καταντούν αποκρουστικά, κυριαρχεί δε το κόκκινο και το πράσινο και φυσικά το χρυσό βάθος, όπως συνηθίζεται στις Δεσποτικές εικόνες της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου.
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη της Οικογενείας Μούτσιου, εις μνήμην Νικολάου Μούτσιου (Κολιού).
Παναγία «Οδηγήτρια»
Η εικόνα φυλάσσεται στο ναό εκτός τέμπλου. Παρουσιάζει την Θεοτόκο σε μεγαλόπρεπη στάση –από τη μέση και πάνω- να κρατεί με το αριστερό της χέρι τον Υιόν της σε παιδική ηλικία και με το δεξί τον προβάλλει στους πιστούς ως Σωτήρα.
Ο Κύριος εικονίζεται να ευλογεί με το δεξί του χέρι, ενώ στο αριστερό κρατεί κλειστό ειλητάριο.
Στο σταυροφόρο φωτοστέφανό του αναγράφεται το όνομά Του «Ο ΩΝ».
Πάνω από το φωτοστέφανο του Κυρίου υπάρχει η συνηθισμένη συντομογραφία «ΙC XC», ενώ εκατέρωθεν της κεφαλής της Θεοτόκου μέσα σε κόκκινα μετάλλια οι καλλιγραφικές συντμήσεις του ονόματός της «ΜΡ ΘΥ», κάτω από τις οποίες αναγράφεται η προσωνυμία της «Η ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ».
Η Παναγία φορεί φακιόλο με γεωμετρική διακόσμηση και χιτώνα πράσινου χρώματος, ενώ το ερυθρό μαφόριο πέφτει πλούσια, από την κεφαλή στους ώμους της, δημιουργώντας ωραίες πτυχώσεις. Στο μέτωπο και στους ώμους της Θεοτόκου πάνω στο μαφόριο και σε κυκλικό σχήμα υπάρχουν οι συμβολικές απεικονίσεις της αειπαρθενίας της.
Ο Κύριος φορεί χειριδωτό πολύπτυχο πράσινο χιτώνα και πλούσιο επίσης σε πτυχώσεις ερυθρό ιμάτιο.
Η εικόνα αυτή ήταν αρκετά μαυρισμένη στο κάτω μέρος από την πολύχρονη κάπνα. Μετά την καθαρισμό και την συντήρησή της υπάρχει η χρονολογία «α Ψ μ Γ» (1743) και κάποια δυσανάγνωστη λόγω φθοράς αφιερωματική επιγραφή.
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του ιατρού-Κτηνιάτρου Κων/νου Ηλ. Σταύρου.
Κύριος «Ο Ζωοδότης»
Είναι η πιο κατεστραμμένη εικόνα και φυλάσσεται επίσης εκτός του τέμπλου. Είναι της ίδιας τεχνοτροπίας με αυτή της παναγίας που προαναφέραμε, του ιδίου ζωγράφου όπως φαίνεται από την τεχνοτροπία της εικόνας και της ίδιας χρονολογίας.
Μετά από τον καθαρισμό και την συντήρησή της υπάρχει μισοσβησμένη μικρογράμματη βυζαντινή επιγραφή: «Δέησις του δούλου του Θεού Εύσταθίου Ιώου α ψ μ Γ» (1743).
Στην εικόνα αυτή παρουσιάζεται το πορτραίτο του Κυρίου ως Αρχιερέα, θέμα των παλαιολόγειων χρόνων που καλλιεργήθηκε από τους Κρητικούς ζωγράφους.
Φορεί χρυσοκέντητο αρχιερατικό σάκκο και διακοσμημένα επιμάνικα με παράσταση φτερωτής κεφαλής αγγέλου.
Το ωμοφόριο φέρει μεγάλους σταυρούς και είναι κόκκινου χρώματος, όπως και το στιχάριο όσο μπορούμε να διακρίνουμε από το δεξί Του υψωμένο χέρι σε στάση ευλογίας.
Στο πρόσωπο του Κυρίου απεικονίζεται πραγματικά όλη η πνευματική δημιουργία και καλλιτεχνική δύναμη των ζωγράφων της εποχής αυτής, που συνεχίζουν την ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση.
Τα ωραία εκφραστικά μάτια κάτω από τα τοξωτά φρύδια, η επιμήκυνση της μύτης, το μικρό στόμα, τα κοντά καλοχτενισμένα γένια και τα περιποιημένα μαλλιά που μαζεύονται σε ουρά στο πίσω μέρος του αριστερού ώμου, προσδίδουν στον Κύριο μια γαλήνια ιεροπρέπεια, τέτοια που αρμόζει στον μοναδικό «Ζωοδότη» Αρχιερέα όπως θέλει να τον επωνομάζει ο ζωγράφος.
Το επίμηκες πρόσωπό του και τα σφιγμένα χείλη αποδίδουν στη μορφή αυστηρότητα που προσδιάζει σε Κυρίους και φανερώνεται έτσι καλύτερα ο συνδυασμός της Βασιλικής και Αρχιερατικής ιδιότητας του Χριστού.
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του κ. Αριστείδου Ηλ. Βλαχοπάνου.
Άγιος Γεώργιος ο μεγαλομάρτυρας
Σε αντίθεση με τις άλλες εικόνες του τέμπλου, η δεσποτική εικόνα του αγίου Γεωργίου, πολιούχου και προστάτου του χωριού, παρουσιάζει μια έντονη κίνηση, ζωντάνια και ρεαλισμό.
Προβάλλεται με πολλή επιτυχία η μεγαλοπρέπεια, ο δυναμισμός και η αγιότητα του αγίου Γεωργίου στον εικονισμό του θαύματος της εξόντωσης του δράκοντα της σωτηρίας της βασιλοπούλας και ολόκληρης της πόλης Αττάλειας σύμφωνα με τη διήγηση του Συναξαριστή.
Μέσα στο χρυσό βάθος της εικόνας δεσπόζει η μορφή του αγίου, ο οποίος καβάλα στο ζωηρό και ατίθασο υπόλευκο άλογό του με ανορθωμένα τα μπροστινά του πόδια, τρυπά με το κοντάρι το φοβερό θηρίο που τελικά θανατώνει.
Ο άγιος φορεί βαθυπράσινο χιτώνα, πάνω δε από αυτόν φορεί την λαμπρή του στρατιωτική πανοπλία, στην οποία είναι κρεμασμένο σπαθί εποχής της Τουρκοκρατίας.
Πάνω από την πανοπλία και γύρω από το λαιμό του αγίου έχει προσδεθεί με κόμπο κόκκινος μανδύας που ανεμίζει, σχηματίζοντας όμορφες συμμετρικές πτυχώσεις, αποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο όλη την ένταση της στιγμής αυτής.
Τα ενδύματα του αγίου, μανδύας, θώρακας, χιτώνας, επιμάνικα, τα όπλα, οι κνημίδες, ακόμα και η σέλα του αλόγου, είναι φιλοτεχνημένα με φύλλο χρυσό και με την τέχνη της χρυσοκονδυλιά, για να τιμήσουν και δοξάσουν ακόμα περισσότερο τον μεγαλομάρτυρα στρατιωτικό άγιο, πολιούχο του χωριού.
Η κεφαλή του αγίου είναι καλυμμένη με πυκνά σγουρά, σε βοστρύχους, μαλλιά, το δε πρόσωπό του με τα ωραία μικρά αλλά εκφραστικά χαρακτηριστικά παρουσιάζεται σοβαρό, φωτεινό, γαλήνιο και χαρούμενο συνάμα για τη νίκη που κατόρθωσε με τη χάρη του Κυρίου.
Η απόδοση άλλωστε της νίκης στον Κύριο φαίνεται και από την παράσταση που υπάρχει στο πάνω δεξιό μέρος της εικόνας, πάνω από το κεφάλι του Αγίου. Εικονίζεται το χέρι του Κυρίου να βγαίνει από τον Ουρανό και να ευλογεί τον γενναίο αθλητή και μάρτυρα που κατάφερε καίριο πλήγμα με τη ζωή και το μαρτύριό του κατά της ειδωλολατρίας –του δράκοντα.
Με πάρα πολλή επιτυχία και ρεαλισμό, χωρίς να υστερεί σε πνευματικότητα, εικονίζεται η στροφή του κορμού και της κεφαλής του αγίου προς το συμβάν (χτύπημα του θηρίου).
Κάτω από τα πίσω πόδια του αλόγου κινείται αδύναμος πια ο φαιοπράσινος συσπειρωμένος δράκοντας με τα κόκκινα φτερά, τα σκληρά αγκάθια και τα κοφτερά του δόντια.
Δίπλα του –στη μαύρη σπηλιά - υπάρχουν λευκά οστά και κρανίο ανθρώπου.
Κάτω από τα μπροστινά ανορθωμένα πόδια του αλόγου παρουσιάζεται η ψιλόλιγνη φιγούρα της βασιλοπούλας. Φορεί καφέ χρώματος χιτώνα, βαθυπράσινο ιμάτιο που φέρει χρυσή ταινία γύρω στο λαιμό και τα άκρα και ριγμένο στον αριστερό ώμο κόκκινο ανεμίζοντα μανδύα. Η κεφαλή της φέρει βασιλικό στέμμα και είναι στραμμένη σε αντίθετη κατεύθυνση από τα διαδραματιζόμενα γεγονότα. Η χαρακτηριστική αυτή κίνηση φυγής είναι πολύ έντονη και ρεαλιστική, που μαζί με τις πλούσιες πτυχές των ενδυμάτων και τη ζωηρή κίνηση των χεριών της αποδίδει όλη της την αποστροφή προς το αποτρόπαιο αυτό γεγονός. Στο μικρό της πρόσωπο απεικονίζεται η χαρά της σωτηρίας.
Το επεισόδιο αυτό διαδραματίζεται ανάμεσα σε αναγεννησιακά κτίρια. Στη δεξιά πλευρά εικονίζεται σειρά κτιρίων με τρούλλο και πυραμοειδή κωδωνοστάσια, που προφανώς πρόκειται για το ναό του αγίου στη Λύδδα της Παλαιστίνης.
Στο αριστερό μέρος της εικόνας παρουσιάζεται το μεγάλο κάστρο της Αττάλειας με τα οικοδομήματα της Πόλης.
Πάνω στις επάλξεις βρίσκεται ο βασιλιάς Σέλβιος με τη στρατιωτική του συνοδεία και τους σαλπιγκτές (μικροσκοπικές μορφές) να παρακολουθούν έκθαμβοι την ανέλπιστη εξέλιξη του γεγονότος.
Οι στρατιώτες κρατούν όπλα δυτικής προέλευσης. Από το κάστρο ο βασιλιάς ρίχνει τα κλειδιά της πόλης στον άγιο, για να μπει θριαμβευτικά από τη μεγάλη αψιδωτή πύλη και να γίνει κυριότης της μετά τη σωτηριώδη επέμβασή του.
Πρότυπο της επιτυχημένης αυτής από επιδέξιο καλλιτέχνη εικόνας, είναι οι διάφορες χαλκογραφίες του αγίου που κυκλοφορούσαν την εποχή αυτή, καθώς και οι φορητές εικόνες Κρητικών ζωγράφων.
Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει μικρογράμματη βυζαντινή επιγραφή, την οποία μετά από μερικό καθαρισμό και επίπονη προσπάθεια κατόρθωσα να αναγνώσω: «διά χειρός…Παπαντώνη» στην πρώτη σειρά και στη δεύτερη: «διά συνδρομής του εντιμοτάτου άρχοντος ημών Ευσταθίου Ιώου έτος α Ψ μ Γ΄» (1743).
H εικόνα συντηρήθηκε με έξοδα της αειμνήστου Αγαθής Οικονόμου.
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος
Σε αυτή την εικόνα τη γεμάτη ζωντάνια, πάθος και εσωτερικότητα φαίνεται καθαρά το βαθύτερο νόημα της βυζαντινής αγιογραφίας. Τα φυσικά σχήματα και χρώματα, η ύλη και τα στοιχεία του κόσμου αυτού, «γίνονται μυστικά για να μπορέσουν να εκφράσουν τον μυστικό κόσμο του πνεύματος».
Στο ανοικτό ειλητάριο που κρατεί ο Πρόδρομος είναι γραμμένο σε μεγαλογράμματη βυζαντινή γραφή το τετράστιχο ιαμβικό επίγραμμα: “ΟΡΑC TH ΠΕΠΡΑΚΑCIN ΑΝΟΜΟΙ ΛΟΓΕ ΟΡΑC ΚΕΦΑΛΗΝ ΥΠΕΡ COY ΤΕΤΜΗΜΕΝΗΝ”. Με την πονεμένη αυτή επιγραφή οι ταπεινοί αγιογράφοι της εποχής εκφράζουν και το δικό τους πόνο και τα βάσανα όλου του υπόδουλου χριστιανικού λαού που υποφέρει κάτω από τη φοβερή δουλεία του κατακτητή.
Ο Πρόδρομος εικονίζεται στην έρημο με μεγάλα φτερά. Φορεί χιτώνα από «τρίχας καμήλου» βαθυπράσινου χρώματος και εξωτερικά τυλίσσεται από πολύπτυχο καφέ ιμάτιο. Στο κάτω αριστερό του μέρος εικονίζεται η αξίνη στη ρίζα του.
Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει μικρογράμματη βυζαντινή επιγραφή και χρονολογία: «δέησις του δούλου του θεού Ιωάννου Χρήστου α Ψ μ Γ΄». (1743).
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του ιατρού Αποστόλου Ηλ. Σταύρου.
Ένθρονος «Μέγας Αρχιερεύς»
Ο Κύριος ολόσωμος ως «Μέγας Αρχιερεύς» κάθεται μεγαλόπρεπα πάνω σε μεγάλο επιβλητικό θρόνο με ερεισίνωτο πλούσια διακοσμημένο με φύλλα άκανθας, θυμίζοντας επτανησιακή τέχνη. Στις πάνω άκρες του ξυλόγλυπτου θρόνου εικονίζονται σε στάση δέησης και σεβασμού δυο ιπτάμενοι άγγελοι, ενσωματωμένοι στο φυτικό διάκοσμο. Ο Κύριος κάθεται σε μεγάλο διακοσμημένο με σιρίτια μαξιλάρι κόκκινου χρώματος, απ΄ τις άκρες του οποίου κρέμονται θύσανοι. Ίδιο μαξιλάρι μικρότερου μεγέθους υπάρχει στο υποπόδιο του θρόνου, πάνω στο οποίο ο Κύριος ακουμπά τα πόδια Του με τα χρυσοκέντητα υποδήματά.
Στην πλάτη του θρόνου εικονίζονται τα σύμβολα των Ευαγγελιστών, δεξιά της κεφαλής του Κυρίου ο άγγελος, σύμβολο του Ευαγγελιστή Ματθαίου, και αριστερά ο αετός, σύμβολο του Ευαγγελιστή Ιωάννη. Ο άγγελος σε προτομή και ο αετός ολόσωμος εικονίζονται πάνω σε σύννεφα να κρατούν κλειστά τα Ευαγγέλια και να είναι στραμμένοι προς το πρόσωπο του Κυρίου. Τα Ευαγγέλια φέρουν απλό γεωμετρικό διάκοσμο πάνω στο καφέ δέρμα των εξωφύλλων και στο πάχος τους κόκκινο χρωματισμό. Στο ίδιο μοτίβο εικονίζονται και τα άλλα δύο σύμβολα των Ευαγγελιστών στο εσωτερικό του θρόνου εκατέρωθεν των ποδών του Κυρίου. Δεξιά το λιοντάρι, σύμβολο του Ευαγγελιστού Μάρκου και αριστερά ο φτερωτός ταύρος, σύμβολο του Ευαγγελιστή Λουκά.
Στη σοβαρή και κάπως μελαγχολική μορφή του Κυρίου απεικονίζεται όλη η πνευματικότητα κα ιεροπρέπεια του προσώπου του.
Ο Κύριος φορεί χρυσοκέντητη αρχιερατική –αυτοκρατορική- μίτρα, δείχνοντας έτσι και τη βασιλική του ιδιότητα. Στο σταυροφόρο φωτοστέφανό του υπάρχουν τα δυο μόνο γράμματα του ονόματός Του «Ο – Ν», ενώ ψηλότερα μέσα σε μετάλλια υπάρχουν οι συνηθισμένες συντμήσεις «IC», «ΧC».
Φορεί στιχάριο βαθυκόκκινου χρώματος, πάνω από το οποίο πέφτει ο πλούσιος χρυσοκέντητος αρχιερατικός σάκκος με κοντά μανίκια, διακοσμημένος με μικρά χαρακτηριστικά στρογγυλά άνθη, ανάμεσα στα οποία παρεμβάλλονται μικροί σταυροί, ανάμνηση των πολυσταυρίων σάκκων προηγούμενων εποχών. Πάνω από το σάκκο φορεί το όμορφα διακοσμημένο με άνθη ωμοφόριο κόκκινου χρώματος, που φέρει τρεις μεγάλους σταυρούς σχηματισμένους με φύλλα άκανθας. Το ένα άκρο πέφτει μπροστά μέχρι το κάτω μέρος του σάκκου, κάτω από τον οποίο ξεφεύγει χρυσοκέντητο περιτραχήλιο διακοσμημένο με θυσάνους. Το άλλο άκρο του ωμοφορίου περνά πίσω στον ώμο, γυρίζει από τη δεξιά πλευρά μπροστά και καταλήγει στο αριστερό του χέρι.
Ο Κύριος με το δεξί χέρι, πάνω στο οποίο προσδένεται επιμάνικο με χρυσοκέντητη πτερωτή κεφαλή αγγέλου, ευλογεί μεγαλόπρεπα, ενώ με το αριστερό κρατά τοα ανοικτό Ευαγγγέλιο που ακουμπά στον αριστερό του μηρό. Στις δύο σελίδες του Ευαγγελίου είναι γραμμένα σε μεγαλογράμματα βυζαντινή γραφή τα λόγια του Κυρίου: «ΤΑΥΤΑ ΕΝΤΕΛΛΟΜΑΙ ΥΜΙΝ, ΙΝΑ ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ. ΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΥΜΑΣ ΜΙΣΕΙ, ΓΙΓΝΩΣΚΕΤΕ ΟΤΙ ΕΜΕ ΠΡΩΤΟΝΜΕΜΙΣΗΚΕΝ».
Στο στήθος του μπροστά κρέμεται από το λαιμό σφαιρικό εικονογραφημένο εγκόλπιο με την παράσταση της Σταύρωσης. Σε αυτή εικονίζεται ο Κύριος πάνω στο Σταυρό, κάτω από τον οποίο σε στάση ικεσίας εικονίζονται όρθιες οι δύο θλιμμένες μορφές, δεξιά της Παναγίας και αριστερά του Ιωάννου του Θεολόγου.
Στο δεξί του γόνατο κρέμεται από τη μέση μεγάλο ρομβοειδές επιγονάτιο, διακοσμημένο όμοια με το ωμοφόριο. Σε αυτό, μέσα σε εγγεγραμμένο οβάλ, απεικονίζεται η δυτικόμορφη παράσταση της Αναστάσεως του Κυρίου. Ο Κύριος όρθιος, ημίγυμνος, κρατά με το αριστερό Του χέρι λάβαρο νίκης, ενώ με το δεξί υψωμένο και πατώντας πάνω στην πλάκα του μνημείου διακηρύσσει την ένδοξη Ανάστασή Του. Δεξιά εικονίζεται ο Άγγελος, ενώ στο κάτω μέρος της παράστασης εικονίζονται οι τρομαγμένες μορφές των ρωμαίων στρατιωτών της κουστωδίας.
Στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνας υπάρχει η επιγραφή ίδιου χαρακτήρα με τις άλλες επιγραφές των εικόνων: «Δέησις του δούλου του Θεού Ευσταθίου Ιώου α Ψ μ Γ΄» (1743).
Η εικόνα συντηρήθηκε εις μνήμην της αειμνήστου Ευθαλίας Μπληγιάννη.
Παναγία Ένθρονη «Η Κυρία των Ουρανών»
Στο ίδιο ακριβώς μοτίβο απεικονίζει η δεσποτική εικόνα της ένθρονης Παναγίας του τέμπλου.
Στην πλάτη του θρόνου αντίστοιχα προς την Παναγία οι προφητάνακτες –Δαυίδ και Σολομών με βασιλική στολή και στέμμα εικονίζονται να κρατούν ανοικτά ειλητάρια με προφητείες τους για τη Θεοτόκο. Επίσης στο κάτω και έξω από το θρόνο μέρος εικονίζονται οι μορφές των προφητών Ησαΐα και Ιερεμία με όμοια ειλητάρια και τις δικές τους προφητείες για το πρόσωπο της Παρθένου.
Η Παναγία είναι ντυμένη με πολύπτυχο χιτώνα και μακρύ μαφόριο κόκκινου χρώματος διακοσμημένο με μικρά άνθη. Η κεφαλή της καλύπτεται με φακιόλιο, που αφήνει να φαίνεται λίγο το κάτω μέρος των αυτιών, ενώ στο μαφόριο της σε σχήμα σταυρού αποδίδεται ο συμβολισμός της αειπαρθενίας. Στα χέρια της φέρει επιμάνικα ιερατικού τύπου χρυσοκέντητα με πτερωτές κεφαλές αγγέλων.
Μπροστά της κρατά με στοργή και προβάλλει στους πιστούς τον Υιόν και Θεόν της, θυμίζοντας το στίχο του Ακαθίστου Ύμνου: «Χαίρε ότι υπάρχει βασιλέως καθέδρα, χαίρε ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα». Το δεξί της χέρι βρίσκεται χαμηλά στα πόδια του Χριστού, ενώ με το αριστερό κρατά τον Ιησού από τον αριστερό βραχίονα.\
Ο Κύριος «παιδίον» φέρει βαθυπράσινο χειριδωτό χιτώνα και πολύτπυχο χρυσαφί ιμάτιο. Με το δεξί του χέρι ευλογεί και με το αριστερό κρατά κλειστό ειλητάριο, δείχνοντας έτσι τη διπλή του φύση και τη μια του υπόσταση.
Το χαρούμενο παιδικό Του πρόσωπο με το ευρύ μέτωπο και τα μικρά χαρακτηριστικά, εμπνέει σεβασμό κα σκορπίζει αισιοδοξία στον πιστό.
Στο αριστερό κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει η ίδιου τύπου με τις προηγούμενες επιγραφή: «Δέησις του δούλου του Θεού Γεωργίου Σακκαρετσάνου α ψ μ Γ΄».
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του κ. Χρήστου Γ. Λεπενιώτη εις μνήμην της συζύγου του Σαββούλας Αρχιμανδρίτη - Λεπενιώτη.
Ο Άγιος Νικόλαος
Ο άγιος εικονίζεται σε προτομή και «κατ΄ ενώπιον» στάση ως Αρχιερέας. Φορεί γαλαζοπράσινο στιχάριο, πάνω απ το οποίο πέφτει πλούσια το κοκκινωπό φαιλόνιό του. Το μεγάλο ωμοφόριο ανοικτού πράσινου χρώματος φέρει τρεις μεγάλους κόκκινους σταυρούς σχηματισμένους από άνθη και φύλλα άκανθας. Από τη μέση του κρέμεται ερυθρό χρυσκοκέντητο επιγονάτιο, όπως χρυσοκέντητο είναι και το επιμάνικο που φορεί στο δεξί του χέρι με το οποίο ευλογεί. Το αριστερό του είναι καλλυμένο με το φαιλόνιο και κρατεί πάνω σε αυτό το μεγάλο λιθοκόσμητο Ιερό Ευαγγέλιο, κάτω από το οποίο σε ένδειξη σεβασμού διπλώνεται το άκρο του ωμοφορίου.
Το πρόσωπο του αγίου εικονίζεται στη χαρακτηριστική μορφή της ώριμης ηλικίας όπως διασώζεται από τη μεσοβυζαντινή εποχή μέχρι και σήμερα. Τα κοντά λευκά καλοχτενισμένα μαλλιά αφήνουν έξω τα μεγάλα και έντονα σχειδασμένα αυτιά, ενώ τα δασιά μουστάκια που ενώνονται με την καλοχτενισμένη διχαλωτή γενειάδα, αφήνουν να φαίνεται λίγο το μικρό σφιγμένο στόμα του με τα ρόδινα χείλη.
Το πρόσωπο διαπερνούν ρυτίδες, όπως ρυτίδες δημιουργούνται και στο ευρύ μέτωπο και πάνω από τα καμπυλωτά γκρίζα φρύδια, αποδίδοντας έτσι στη μορφή έντονο ασκητικό χαρακτήρα και δυναμική πραότητα. Τα μάτια, σταθερά προς τον θεατή, δείχνουν την αποφασιστικότητα και την ηθική καθαρότητα της προσωπικότητα του αγίου, όπως αναφέρει και το απολυτίκιο: «Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος, εγκρατείας διδάσκαλον… δια τούτο εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια…».
Στο άνω δεξιό μέρος της εικόνας σε μικρογραφία πάνω σε σύννεφο εικονίζεται από τη μέση και πάνω η μορφή του Κυρίου να ευλογεί τον άγιο και να του παραδίδει το Ιερό Ευαγγέλιο, ίδιο με αυτό που κρατάει ο άγιος. Ο Κύριος εικονίζεται με σταυροφόρο φωτοστέφανο, που φέρει το όνομά Του «Ο ΩΝ», φορεί χειριδωτό κοκκινωπό χιτών και πράσινο ιμάτιο. Τα γένια του είναι καλοχτενισμένα, καθώς και τα μαλλιά του, που πέφτουν πλούσια στον αριστερό του ώμο σε ουρά.
Από την άλλη πλευρά εικονίζεται στο ίδιο μοτίβο η μορφή της Θεοτόκου να προσφέρει κρατώντας ανοικτό στα χέρια της το ωμοφόριο στον άγιο Νικόλαο. Η Παναγία φορεί κοκκινωπό μαφόριο.
Η εικόνα φέρει την επιγραφή: «Δέησις του δούλου του Θεού Ιωάννου Ιερέως γεωργίου α ψ μ Γ΄» (1743).
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του Συλλόγου Φίλων παλαιάς εκκλησίας Αγίου Γεωργίου Κομποτίου.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Η εικόνα αυτή παρουσιάζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου με δυτικότροπη τεχνοτροπία. Μπροστά σε τραπέζι πάνω στο οποίο υπάρχει βάζο με λουλούδια και ανοικτό βιβλίο με το κείμενο «ιδού η δούλη του Κυρίου» εικονίζεται γονατιστή σε στάση δέησης και υπακοής η μορφή της Παναγίας.
Δέχεται το μήνυμα του αρχαγγέλου Γαβριήλ, που εικονίζεται στο αριστερό μέρος της εικόνας όρθιος κρατώντας λευκό κρίνο.
Στο βάθος εικονίζονται μεγάλα ιταλικού τύπου κτίρια, ενώ κουρτίνα κρέμεται πίσω από την παράσταση της Θεοτόκου.
Το Άγιο Πνεύμα κατέρχεται προς την παναγία «εν είδει περιστεράς».
Η εικόνα αυτή είναι επιζωγραφισμένη στα μέσα του 19ου αιώνα, εποχή κατά την οποία επιζωγραφήθηκαν η κάτω ζώνη των τοιχογραφιών του Ιερού και η Κοίμηση της Θεοτόκου στο δυτικό τοίχο.
Η αρχική εικόνα είναι της εποχής των προηγούμενων εικόνων –1743- όπως φαίνεται από την παλαιότητα και την κατασκευή του ξύλου πάνω στο οποίο είναι ζωγραφισμένη. Δεν φέρει επιγραφή.
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του κ. Γεωργίου Ηλ. Παπακώστα.
Άγιος Βησσαρίων Λαρίσης
Εικονίζεται ολόσωμα η μορφή του αρχιεπισκόπου Λαρίσης αγίου Βησσαρίωνα ως αρχιερέα, να καταπατεί τη μελανόμορφη απεικόνιση της πανούκλας.
Ο άγιος τιμάται ιδιαίτερα στις περιοχές τη Θεσσαλίας και της Ηπείρου.
Είναι έργο του ιερομονάχου Χερουβείμ Αννίνου 1914.
Η εικόνα συντηρήθηκε με δαπάνη του κ. Βησσαρίωνος Τσιώνου Στρατιωτικού.
Άγιος Γεώργιος εξ΄ Ιωαννίνων
Εικονίζεται ολόσωμη η μορφή του φουστανελοφόρου νεομάρτυρα αγίου Γεωργίου που μαρτύρησε στα Γιάννενα το 1838.
Ιδιαίτερα τιμάται στην πόλη των Ιωαννίνων και σε όλη την Ήπειρο.
Είναι έργο του ιερομονάχου Χερουβείμ Αννίνου 1914.
Η εικόνα συντηρήθηκε από την κ. Άννα Μπουραντά - Μάντζιου εις μνήμην του πατρός της Κων/νου Μπουραντά.
Άγιος Μελέτιος
Μεγάλη φορητή εικόνα του τέμπλου έργο του ιδίου ζωγράφου με την εικόνα του Αγ. Γεωργίου στο προσκυνητάρι (1949).
Εικονίζεται σε μπούστο η αρχιερατική μορφή του αγίου Μελετίου.
Η εικόνα συντηρήθηκε από τον κ. Γεώργιο Ι. Μποτέτσιο εις μνήμην της μητρός του Αρτεμισίας Μποτέτσιου.
Στο κεντρικό κλίτος εκτείνεται σε όλο το ύψος 5,50 μ., ενώ στα δύο ακραία κλίτη στο ύψος των 3,40 μ. με τη ζώνη των εικόνων του Δωδεκαόρτου.
Ακολουθεί τριμερή διάταξη. Η κάτω ζώνη, των δεσποτικών εικόνων, 2,50 μ. ύψους, υποδιαιρείται με κατακόρυφα στυλώματα (περσούς) σε δεκατρία διάχωρα. Το μεσαίο μεγαλύτερο από τα άλλα αποτελεί την Ωραία Πύλη, ενώ στο δεύτερο και δωδέκαορτο διάχωρο υπάρχουν οι βοηθητικές είσοδοι (παραπόρτια) με νεότερες ολόσωμες παραστάσεις των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Πάνω ακριβώς από την Ωραία Πύλη υπάρχει η δυτικόμορφη παράσταση της Αγίας Τριάδας. Εικονίζεται μέσα σε κύκλο διαμέτρου 0,53 μ. που περικλείεται με πλατιά αδιακόσμητη ξύλινη ταινία και εγγράφεται σε τετράγωνο πλαίσιο διαστάσεων 1Χ0,85 μ., στις γωνίες του οποίου εικονίζονται φτερωτές κεφαλές αγγέλων. Το Άγιο Πνεύμα «εν είδει περιστεράς» υπερίπταται αυτώ. Στο πάνω μέρος της παράστασης υπάρχει η επιγραφή «Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ».
Οι εικόνες του εορτολογίου – δωδεκαόρτου, 29 τον αριθμό, είναι ανυπόγραφες και χωρίζονται μεταξύ τους με μικρούς κιονίσκους που στηρίζουν απλή ημικυκλική ξύλινη επίστεψη. Οι εικόνες είναι διαστάσεων 0,40Χ0,28μ. και είναι ανυπόγραφες.
Σε αυτές εικονίζονται:
Στο κεντρικό στοιχείο των Λυπηρών, στο Σταυρό, εικονίζεται η σταυρωμένη μορφή του Κυρίου πάνω από την οποία και μέσα σε ταινία είναι γραμμένα τα αρχικά του ονόματος «Ι (ησούς) Ν (αζωραίος) Β(ασιλεύς) Ι(ουδαίων)».
Οι κεραίες του Σταυρού απολήγουν σε τρίλοβα δισκάρια που φέρουν παραστάσεις των συμβόλων των τεσσάρων Ευαγγελιστών.
Στις κορυφές των τριλόγων δισκαρίων υπάρχουν για περισσότερο στολισμό ελεύθερα φυτικά κοσμήματα.
Στο κάτω μέρος του Σταυρού υπάρχει κυκλικό διάχωρο, στο οποίο είναι ζωγραφισμένη «η κάρα του Αδάμ» θυμίζοντας τον «Κρανίου τόπον», όπου σταυρώθηκε ο Κύριος. Το διάχωρο αυτό περικλείεται από τα κεφάλια των γλυπτών «όφεων – δρακόντων» που συσπειρώνονται στη βάση του σταυρού. Στο κέντρο του στηρίζονται τα αψιδόμορφα εικονίδια με τις θλιμμένες μορφές της Παναγίας και του αγαπημένου μαθητή Ιωάννη του Θεολόγου.
Ο καθαρισμός και η συντήρηση των "Λυπηρών" έγινε το έτος 2014 με δαπάνη του κ. Κων/νου Ηλ. Σταύρου, ιατρού Κτηνιάτρου και με την συνδρομή ευσεβών χριστιανών της Κωμοπόλεως του Κομποτίου.
Το τέμπλο δεν φέρει χρονολογία κατασκευής. Μόνο σε μία φορητή εικόνα της Γεννήσεως του Προδρόμου από αυτές σώζεται με φθορά η χρονολογία «8 Μαρτίου 18..,.».
Έχοντας την όλη λιτή κατασκευή και τεχνοτροπία του τέμπλου, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι είναι κατασκευασμένο μετά το 1854, έτος κατά το οποίο έγινε η ατυχής επανάσταση της Άρτας και που όπως αναφέραμε ο ναός έπαθε μεγάλες ζημιές. Τότε, ή και κατά το 1821-22, καταστράφηκε το παλαιό αξιόλογο τέμπλο – όπως μαρτυρεί το δίφυλλο βημόθυρο- και κατασκευάστηκε αυτό που υπάρχει σήμερα έχοντας όμως τις παλαιές εικόνες και τα βημόθυρα, που ως φορητά αντικείμενα ήταν εύκολο να βγουν σε ώρες κινδύνου και να διαφυλαχθούν.
Τα βημόθυρα φέρουν μικτή διακόσμηση, γραπτή και γλυπτή, και έχουν ύψος (μέγιστο) 1,80 μ. και πλάτος 1 μ.
Το πάνω μέρος τους –αληθινό κόσμημα- είναι όλο σκαλιστό διάτρητης τέχνης, «τρυπητό στον αέρα», με διπλή σειρά σκαλίσματος. Πολυέλικτα ολόγλυφα φυλλώματα αμπέλου με καρπούς που ραμφίζουν πτηνά αποτελούν το κύριο θέμα. Στο κέντρο δύο ολόγλυφοι λέοντες (ένας στο κάθε θυρόφυλλο), μάχονται με δύο όφεις που έχουν το στόμα τους ανοιχτό σε μια χαρακτηριστική κίνηση κατασπάραξης του αντιπάλου. Γλυπτό κυματισμό σχοινί περικλείει την όλη παράσταση.
Ο διαχωριστικός σταθμός σε όλο του το ύψος είναι γλυπτός. Στο κάτω μέρος έχει μορφή γλυπτού σχοινίου και στο ανώτερο φυτικού διάκοσμου –ενταγμένου οργανικά στα παραπλήσια ξυλόγλυπτα σύνορα- απολήγει δε σε γλυπτό κιονόκρανο, πάνω στο οποίο στηρίζεται δισκάριο.
Στο δισκάριο υπάρχει η γραπτή παράσταση σε μικρογραφία του Θεού Πατέρα με την ονομασία «Ο ΩΝ» να ευλογεί με το δεξί του χέρι και με το αριστερό να κρατεί σφαίρα που συμβολίζει το σύμπαν. Όλη την παράσταση περιτρέχει φυτικό διάκοσμο διάτρητης τέχνης, στην κορυφή της οποίας υπάρχουν ολόγλυφες και ολόσωμες δύο ιπτάμενες μορφές αγγέλων που βαστάζουν βασιλικό στέμμα, δείγμα όπως προαναφέραμε της διπλής εξουσίας της Εκκλησίας. Πάνω από το δισκάριο, σαν τελική επίστεψη, υπήρχε παλαιότερα Σταυρός που σήμερα δεν σώζεται.
Το κάτω τμήμα των Βημοθύρων αποτελείται από δύο επάλληλες σειρές γραπτών παραστάσεων μέσα σε τοξοστοιχίες, χαρακτηριστικό δείγμα βημοθύρων της περιοχής στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα.
Σε κάθε ζώνη υπάρχουν τέσσερα ισομεγέθη διάχωρα, δύο σε κάθε θυρόφυλλο, με τοξωτή επίστεψη σε μορφή κιβωρίου που υποβαστάζεται από ανάγλυφους κιονίσκους. Μεταξύ των δύο αυτών ζωνών, υπάρχει ανάγλυφο φυτικό διάκοσμο έξεργης τέχνης με αχιβάδες στα κεντρικά σημεία του.
Στην κάτω ζώνη στα τέσσερα διάχωρα εικονίζονται οι τέσσερις ιερατικές μορφές σε προτομή των μεγάλων πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας μας, από αριστερά του Μεγάλου Αθανασίου, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου.
Τα βημόθυρα δεν φέρουν χρονολογία και η εικονογραφία τους είναι ανυπόγραφη. Μπορούμε όμως να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι η κατασκευή και αγιογράφηση τους έγινε στα μέσα του 18ου αιώνα με την κατασκευή του πρώτου τέμπλου.
Εως το έτος 2014 τα βημόθυρα ήταν χρωματισμένα με διάφορα χρώματα, κυρίως πράσινο, κίτρινο και μαύρο.
Με τον καθαρισμό και την συντήρηση που έγινε αποκαλύφθηκε η λαμπρότητα της τεχνικής του σημαντικού αυτού κειμηλίου, απομεινάρι του παλαιού ολόγλυφου πιθανότατα αρχικού τέμπλου.
Φαίνεται – όπως μαρτυρούν και άλλα παρόμοια τέμπλα της εποχής αυτής στην ευρύτερη περιοχή - ότι ολόκληρο το τέμπλο ήταν κοσμημένο με φύλλο χρυσού όπως συνηθίζονταν την εποχή αυτή σε πλούσια κεφαλοχώρια με γενναιόδωρους κτήτορες και ευεργέτες.
Ο καθαρισμός και η συντήρηση των βημοθύρων έγινε το έτος 2014 με δαπάνη του κ. Αποστόλου Ηλ. Σταύρου, ιατρού και με την συνδρομή ευσεβών χριστιανών της Κωμοπόλεως του Κομποτίου.