Skip to main content

Επαναστατικά Χρόνια


Η κήρυξη της επανάστασης στην Επαρχία της Άρτας 15 Μαΐου 1821 βρίσκει στον αγώνα και το Κομπότι που «πολέμησε κι αυτό μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του και πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στο λυτρωμό του Έθνους».

Το χωριό αυτά τα χρόνια έγινε προπύργιο της λευτεριάς, καθώς η στρατηγική του θέση (ήταν ‘‘σταυροδρόμι’’ η μοναδική διάβαση των Τουρκικών στρατευμάτων προς Μακρυνόρος, Ακαρνανία, Δυτική Ελλάδα) το κατέστησε ‘‘στρατόπεδο’’, ‘‘ορμητήριο’’ και ‘‘πεδίον’’ πολλών ηρωικών μαχών στις οποίες έλαβαν μέρος σημαντικοί οπλαρχηγοί της επαναστατημένης πατρίδας:

Καραϊσκάκης, Ίσκος, Μακρυγιάννης, Γώγος Μπακόλας, Κουτελιδαίοι, Γιώργος Τσαρακλής.

Στο Κομπότι έλαβαν χώρα σκληρές μάχες:

30 Μαΐου 1821

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Γιαννάκης Κουτελίδας, αφού έμαθαν, ότι οι Τούρκοι είναι στο Κομπότι, πήγαν σαράντα (40) παλληκάρια, ξάφνιασαν τους Τούρκους και μετά από αρκετές ώρες τους κατατρόπωσαν.

8 Ιουνίου 1821

Οι ίδιοι Οπλαρχηγοί χτύπησαν τους Τούρκους μέσα στο Κομπότι για δεύτερη φορά. Ταυτόχρονα, ο Γώγο Μπακόλας και ο Ίσκος αντιμετωπίζουν τον Ισμαήλ πασά Πλιάσα, που περνούσε από το Κομπότι με χίλιους επτακοσίους (1700) επίλεκτους Αλβανούς. Τον Πλιάσα τον έστειλε ο Χουρσίτ από τα Γιάννενα για να περάσει στην Ακαρνανία και την Δυτική Ελλάδα. Ωστόσο οι Τούρκοι μέσα σε λίγες μέρες ανασυγκροτήθηκαν και στερέωσαν τις θέσεις τους στο Κομπότι.

18 Ιουνίου 1821

Επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων στο χωριό Λαγκάδα του Βάλτου. Οι Έλληνες πήραν τους Τούρκους "ομπρός με τα μαχαίρια και τους πήγαν κυνηγώντας ως το Κομπότι".

3 Ιουλίου 1821

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και άλλοι Ακαρνάνες οπλαρχηγοί με τα παλληκάρια τους ρίχθηκαν από τον "Αϊ-Γιάννη" και το "Σουλιό" εναντίον των Τούρκων, που είχαν ταμπουρωθεί στο λόφο της Ευαγγελίστριας, μετά την μάχη της Λαγκάδας. Οι Τούρκοι τρομαγμένοι ροβόλησαν τον κατήφορο προς την πλατεία "Καπετάνου". Στη φωνή του Καραϊσκάκη "που πάτε ορέ κιοτήδες!" κάποιος του αντιλογήθηκε. Στο διάλογο πάνω, ορθό και γυμνό, στου Τσακωμένου το λιθάρι, κρυμμένος Γκέκας (Αλβανός), τον σημάδεψε και του έριξε στα πισινά.

7 Ιουνίου 1822

Ο Κανέλλος Δεληγιάννης, αρχηγός του εκστρατευτικού σώματος των Πελοποννησίων με το Μάρκο Μπότσαρη κάνουν πρόχειρα οχυρώματα στον Άγιο Γεώργιο, στην Ευαγγελίστρια, που ήταν ερειπωμένο μοναστήρι, και σε τρείς πύργους της Άνω Χώρας.

9 Ιουνίου 1822

Το βράδυ κατέφθασαν μεγάλα τμήματα, που με την συνεργασία Νόρμαν και Μάρκου Μπότσαρη πήραν τις θέσεις τους έτσι: Τακτικό Σύνταγμα Μαυροκορδάτου και τακτικό Φιλελλήνων από Άννινο, Προφήτη Ηλία, Τάπια, Παλιογέφυρο, Κεφαλλήνες και άλλοι Ιόνιοι με τον Πανά έπιασαν τα Υψώματα των Σελλάδων. Γιατράκος, Βλαχόπουλος το οχυρό της Ευαγγελίστριας και τους τρείς πύργους. Κ. Δεληγιάννης και Βαρνακιώτης οχυρώθηκαν στον περίβολο του Αη-Γιώργη, στη στέγη και στο Κωδωνοστάσιο. Μάρκος Μπότσαρης, Καρατάσιος, Γάτσιος, Δήμος Τσέλιος, Τσόγκας, Ίσκος, Γρίβας οχυρώθηκαν στη συνοικία Χαβέλα.

10 Ιουνίου 1822

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος έρχεται και εγκατασταίνει το στρατηγείο του στο σπίτι του οπλαρχηγού του Κομποτίου, Αναστάση Χαβέλα, όπου το σπίτι των αδελφών Στάθη Χαβέλα, δασκάλου.

10 Ιουνίου 1822

Εξορμούν εναντίον του Κομποτίου από την Άρτα 500 Τούρκοι ιππείς και πολλοί πεζοί. Οι Έλληνες τους περίμεναν στον κάμπο στο ποτάμι Ζούτου, στο Κομποταίϊκο, στα χαντάκια. Πολλοί είχαν και δεμάτια ξερά χόρτα, να βάλουν φωτιά στους βατσώνες. Με επικεφαλής το γενναίο Ιταλό αξιωματικό Δάνια όρμησαν πρώτοι οι Φιλέλληνες, ύστερα τα άλλα τμήματα και νίκησαν τους Τούρκους. Στην "πολύκαπνη πεδιάδα", όπως τη γράφει ο ιστορικός, καταμετρήθηκαν 150 Τούρκοι νεκροί και πολλοί τραυματίες. Έλληνες νεκροί 18 και μαζί τους ένας Φιλέλληνας. Τρυαματίες 20. Αυτοί νοσηλεύτηκαν στο Νοσοκομείο Κομποτίου, που οργάνωσε ο Φιλέλληνας Πρώσος ιατρός Έλστερ. Άρρωστοι σε αυτό πέθαναν και οι Φιλέλληνες Γιόχαν Μπόν, λοχαγός από το Αννόβερο και Όττο Φόν Χοβέ, υπολοχαγός από την Βαυαρία.

21 Ιουνίου 1822

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κάνει το μεγάλο σφάλμα, να διώξει από εδώ, τον Μάρκο Μπότσαρη, τον Καρατάσιο, το Γάτσιο, το Βαρνακιώτη, τον Ίσκο, το Βλαχόπουλο και τον γιό του Γ. Μπακόλα για το Σούλι, που κινδυνεύει από τον Ομέρ Βρυώνη. Έφυγαν νύχτα, πέρασαν από τη θέση "Τζερμή" του Πέτα, τον Άραχθο με κατεύθυνση τα Πέντε Πηγάδια, αλλά αναγκάστηκα, να γυρίσουν στην Πλάκα, όπου έκαμαν αιματηρή μάχη και γύρισαν στο Πέτα.

26 Ιουνίου 1822

Πολλοί Τούρκοι εξόρμησαν από την Άρτα εναντίον του Κομποτίου. Έγινε νικηφόρα μάχη. Στην Ευαγγελίστρια ήταν και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Οι Τούρκοι καταδιώχθησαν. Στο πεδίο της μάχης άφησαν τέσσερις (4) νεκρούς. Πόσους άλλους πήραν και πόσους λαβωμένους δε γνωρίζουμε. Απ΄τους δικούς μας σκοτώθηκαν τρείς (3).

1 Ιουλίου 1822

Ο Μαυροκορδάτος γράφει από τη Λαγκάδα στον οπλαρχηγό Αναστάσιο Χαβέλα, αν χρειαστεί, να πάει και αυτός με το τμήμα του στο Πέτα. Στις 2 & 3 Ιουλίου 1822: Γίνονται μάχες στο Κομπότι και την πρώτη κρούση την έκαμαν στρατεύματα του Κιουταχή από χιλίους (1000) περίπου άνδρες. Οι εκατόν πενήντα (150) περίπου ΄Ελληνες από Μεσολογγίτες, Αιτωλικιώτες και Ζυγιώτες με επιπλέον και τους τραυματίες που είχαν, κλείσθηκαν στην εκκλησία της Ευαγγελιστρίας. Από εκεί άρχισαν να πυροβολούν. Οι Τούρκοι αφού έκαψαν τα άκρα του χωριού , πλησίασαν στην Ευαγγελίστρια και την περιέζωσαν. Οι Έλληνες αμύνονταν με επιτυχία. Ταυτόχρονα όμως, ενισχύθηκαν και από άλλες δυνάμεις του Θ. Γρίβα, του Ι. Ράγκου και του Γ. Κολοκοτρώνη και νίκησαν τους Τούρκους, οι οποίοι αποσύρθηκαν αφήνοντας στη μάχη λίγους νεκρούς. Έλληνες τραυματίσθηκαν επτά (7). Από εδώ, ο Γ. Κολοκοτρώνης γύρισε μετά στην Πελοπόννησο.

4 Ιουλίου 1822

Ο Μεχμέτ Ρεσίτ πασάς-Κιουταχής εξορμάει εναντίον του Πέτα με πολλές χιλιάδες Τούρκους και προκαλεί την ολοκληρωτική καταστροφή του, την ώρα κατά την οποία ο Α. Μαυροκορδάτος τρώγοντας με το Γρίβα στη Λαγκάδα το ψημένο αρνί, εξήγησε το κόκκαλο της πλάτης περιφανή νίκη ...! Από το Πέτα ήρθαν τρείς χιλιάδες (3000) Αρβανίτες και κατέστρεψαν το Κομπότι. Σφαγιάστηκαν και τάφηκαν στο εκκλησάκι του Αϊ-Νικόλα, στ΄ Άμπέλια δέκα τρείς (13) Έλληνες, που βρίσκονταν τραυματισμένοι στο Νοσοκομείο Κομποτίου, καθώς και τέσσερις (4) Φιλλέληνες. Ο Γ. Καραϊσκάκης με τους Τζουμερκιώτες ήταν από πριν στ΄ Άγραφα. Είχε φύγει διαφωνώντας με τα σχέδια του Μαυροκορδάτου λέγοντας : " Στη Λαγκάδα θα τα πούμε". Μετά την καταστροφή αυτή του χωριού πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν στο Ξηρόμερο και Μεσολόγγι και επέστρεψαν αργότερα.

Κομποταίοι στον αγώνα


Οι Κομποταίοι τόσο στις παραπάνω μάχες, όσο και καθόλη τη διάρκεια της Εθνικής Παλιγγενεσίας προσέφεραν πολύτιμες θυσίες.
Εύγλωτος είναι ο πιο κάτω πίνακας, που φανερώνει την ποικιλότροπη συμμετοχή τους στο μεγάλο απελευθερωτικό Αγώνα του Έθνους μας.
Πολιτικοί
ΟνοματεπώνυμοΔράσηΤόπος - Στράτευμα
Σκουφάς Νικόλαος
Ιδρυτής Φιλικής Εταιρείας
Οδησσός, Κωνσταντινούπολη
Αναστασίου Ιωάννης
Φιλικός
Κωνσταντινούπολη
Γεροστάθης Ε. Κωνσταντίνος
Φιλικός
Κέρκυρα
Οπλαρχηγοί
ΟνοματεπώνυμοΤόπος - Στράτευμα
Κάκος Απόστολος
Έπεσε στο Μεσολόγγι
Χαβέλας Αναστάσιος
Έδρασε στο Κομπότι και το Μακρυνόρος
Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί
ΟνοματεπώνυμοΤόπος - Στράτευμα
Κόρδας Κωνσταντίνος
Εκατόνταρχος, Αργυρό Αριστείο Ανδρείας
Τσατσάνης Κωνσταντίνος
Εικοσιπένταρχος, Έδρασε στην Αττική -Πελοπόννησο - Κρήτη. Υπηρέτησε στα Στρατεύματα: Καραϊσκάκη, Γκούρα, Υψηλάντη, Μακρυγιάννη, Τομπάζη
Στρατιώτες
ΟνοματεπώνυμοΣτράτευμα
Αγιούταντης Νικόλαος
Γ. Τσόγκα
Βάλμας Ιωάννης
Λ. Κουτσονίκα
Γκαραβέλας Γιαννάκης
Δ. Τσέλιου κ.α
Γκιόκας Γεώργιος
Ν. Στράτου
Δημητρίου Αθανάσιος
Σ. Κατσικογιάννη
Ζαφείρης Αθανάσιος
Β. Σερεπισίου, έπεσε στο Μεσολόγγι
Ζαφείρης Ευστάθιος
Β. Σερεπισίου, έπεσε στο Μεσολόγγι
Ζαφείρης (Κάκος) Σωτήριος
Διάφορα, έπεσε στο Μεσολόγγι
Κακκαβάς Χ. Γεώργιος
Διάφορα
Κακκαβάς Θοδωρής
Γ. Βαρνακιώτη κ.α
Κάκος (Κάγκος) Α. Αθανάσιος
Κ. Μπότσαρη κ.α
Κάκος Αθανάσιος
Κ. Μπότσαρη κ.α
Κάκος Ζαφείρης
Έπεσε στο Ανατολικό
Κομποτιάτης Αντώνιος
Γ. Κώστα κ.α
Κόρδας Γεώργιος
Ν. Στράτου
Κόρδας Στράτος
Ν. Στράτου, έδρασε στην Αθήνα
Μάρως Γεωργής
Ν. Στράτου
Μπασιούτας Αθανάσιος
Ν. Στράτου, έδρασε στην Αθήνα
Μπουκοβάλας Αναστάσης
Ν. Στράτου, έδρασε στην Αθήνα με πολλούς άλλους Κομποταίους
Μπουνέλος Γεώργιος
Α. Κουτσονίκα
Παναγής Ιωάννης
Σ. Κατσικογιάννη
Πάνος Γ. Χρήστος
Μ. Μπότσαρη, έδρασε σε Βραχώρι, Καρπενήσι, Μεσολλόγι, Λεχαινά, Κρεμμύδι, Νεόκαστρο
Σαλός Ιωάννης
Σ. Κατσικογιάννη
Σκυλομάτης Κωνσταντής
Δ. Τσέλιου
Σταθάκης Ιωάννης
Γ. Τσόγκα, έπεσε στην Βόνιτσα
Τσατσάνης Αντώνιος
Κ. Μπότσαρη
Χαβέλας Αναγνώστης
Α. Χαβέλα

Βιβλιογραφία

  • 1. Παπαρηγοπούλου Κ.: Επίτομος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, εκδ. 1955
  • 2. Μακρυγιάννη Ιωάννη: Απομνημονεύματα, εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ PRESS Ε.Π.Ε. τ. 2ος
  • 3. Καρατζένη Δημητρίου: Η Άρτα εις την Επανάσταση του 1821, εκδ. 1978
  • 4. Περάνθη Μιχαήλ: Το εικοσιένα, εκδ. 1971
  • 5. Λάμπρου Τατσιόπουλου: Το Κομπότι Άρτης, εκδ. 1971
  • 6. Χαρίλαου Χαβέλα: Το Κομπότι, εκδ. 1982
  • 7. Έλστερ Ζ.Δ.: Η Μάχη των Φιλελλήνων, Bάδεν 1828
  • 8. Κόκκινου Α.Δ.: Η Ελληνική Επανάσταση, τ. 2ος
  • 9. ΠΑΠΥΡΟΥΣ-ΛΑΡΟΥΣ: Εγκυκλοπαίδεια, τ. 35ος